W części I serii wspominałam o możliwości złożenia wniosku o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika z ograniczeniem jego odpowiedzialności do majątku objętego wspólnością majątkową oraz warunku, jaki należy spełnić, aby taki wniosek mógł zostać uwzględniony, tj. zgody współmałżonka dłużnika na zaciągnięcie zobowiązana, wyrażonej w formie dokumentu prywatnego bądź urzędowego. Nie zawsze jednak wierzyciel taką zgodą dysponuje. Czy wówczas traci całkowicie możliwość zaspokojenia swojej wierzytelności z nieruchomości wspólnej małżonków?

Dobra wiadomość jest taka – wierzyciel ma możliwość dochodzenia swoich praw na innej drodze, aniżeli wniosek o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi dłużnika. Nieco gorsza wiadomość – droga ta jest zdecydowanie dłuższa i wymagająca. Jeżeli jednak brak jest innych składników majątku dłużnika, z których mógłbyś zaspokoić swoją wierzytelność – warto podjąć taką próbę.

Mowa tutaj o możliwości zainicjowania postępowania o ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy dłużnikiem, a jego małżonkiem, a kolejno – możliwości zainicjowania postępowania o podział majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka.

Rozdzielność majątkowa pomiędzy dłużnikiem, a jego małżonkiem

Przepisy prawa dają wierzycielowi możliwość wystąpienia z wnioskiem o ustanowienie rozdzielności majątkowej pomiędzy małżonkami. Warunkiem, jaki będziesz musiał w tym wypadku spełnić, jest uprawdopodobnienie, że zaspokojenie wierzytelności stwierdzonej tytułem wykonawczym wymaga dokonania podziału majątku wspólnego małżonków. Innymi słowy należy wykazać, że egzekucja ze składników majątku osobistego dłużnika, albo z pobranego przez niego wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskanych z prowadzenia przez niego innej działalności zarobkowej oraz z korzyści uzyskanych z jego praw autorskich  i praw pokrewnych, praw własności przemysłowej oraz innych praw twórcy – jest bezskuteczna.  

Uzyskanie wyroku ustanawiającego rozdzielność majątkową pomiędzy Twoim dłużnikiem a jego małżonkiem to jednak dopiero pierwszy krok do sukcesu. Co jednak ważne – już na tym etapie istnieje możliwość wszczęcia i przeprowadzenia egzekucji z udziału Twojego dłużnika we współwłasności nieruchomości (zazwyczaj jest to ½). Jak bowiem orzekł Sąd Najwyższy w jednej z Uchwał, wierzyciel jednego z małżonków po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej może prowadzić egzekucję z udziału tego małżonka we własności nieruchomości wchodzącej poprzednio w skład majątku wspólnego (III CZP 9/15).

Prowadzenie egzekucji jedynie z udziału we współwłasności nieruchomości może okazać się jednak mniej skuteczne niż skierowanie egzekucji do całej nieruchomości. Licytacyjny zakup udziału we współwłasności nieruchomości nie cieszy się bowiem aż tak dużą popularnością, jak zakup całej nieruchomości.

Podział majątku wspólnego

Zamiast prowadzić egzekucję jedynie z udziału we współwłasności nieruchomości, można pójść o krok dalej, a tym samym:

skierować egzekucję do prawa, z mocy którego dłużnik może żądać podziału majątku wspólnego, a kolejno złożyć do sądu wniosek o podział majątku wspólnego dłużnika oraz jego małżonka. Wynikiem takiego postępowania może być przyznanie na wyłączną własność Twojego dłużnika całej nieruchomości (na tym zdecydowanie najbardziej nam zależy). Może dojść również do sytuacji, kiedy nieruchomość zostanie przyznana na wyłączną własność małżonka Twojego dłużnika – wówczas jednak jako wierzyciel możesz zaspokoić swoją wierzytelność z kwoty, która należna jest Twojemu dłużnikowi po podziale majątku wspólnego.

Powyżej omówiona procedura w praktyce jest dość skomplikowana i długotrwała. Warto jednak zastanowić się nad jej wdrożeniem, bowiem często już samo zainicjowanie takiego postępowania stanowi motywację dla dłużnika do spłaty zadłużenia z obawy przed utratą nieruchomości.

Masz jakieś wątpliwości/pytania dotyczące poruszanej tematyki? Zapraszam do dyskusji pod postem!

Dla osób preferujących zapoznanie się z dokładną treścią omawianych przepisów, podaję podstawę prawną:

– art. 52 §1a kodeksu rodzinnego i opiekuńczego,

– art. 912§1 kodeksu postępowania cywilnego